ZALETY CZYTANIA KSIĄŻEK
To, że czytanie książek pozytywnie wpływa na nasze umysły, jest bardzo powszechnym poglądem od bardzo dawna. Mimo tego rok po roku książki coraz mocniej przegrywają konkurencję z innymi mediami, zwłaszcza w dobie Internetu, a coraz większa część z nas nie czyta w ciągu roku ani jednej książki.
Czy czytanie książek faktycznie daje nam coś, czego nie dają nam inne media? Czy może książka jest po prostu reliktem przeszłości, zbędnym, zastępowalnym i skazanym na porzucenie?
Okazuje się, że książki dają nam więcej, niż kiedykolwiek podejrzewaliśmy! W jaki sposób?
Okazuje się, że czytanie nie jest pasywną rozrywką, ale aktem współtworzenia, który pobudza mózg do działania na bardzo wielu polach.
Kiedy umieścimy czytającego człowieka w aparacie do rezonansu magnetycznego, możemy zobaczyć, jak kolejne części jego mózgu rozświetlają się w czasie czytania. Obszary od rozpoznawania twarzy, kiedy wyobraża sobie bohaterów, obszary od orientacji przestrzennej i modelu rzeczywistości, kiedy czyta o fikcyjnych miejscach i buduje ich modele za pomocą swojej wyobraźni.
To oznacza, że czytanie odpowiednich książek oddziałuje na nas dużo szerzej, niż można by przypuszczać, a także stymuluje nasz rozwój. Ale co daje nam to konkretnie?
Dlaczego warto czytać książki?
Warto je czytać dla dziesiątek rozmaitych korzyści. Od rozwijania wyobraźni, słownictwa, wiedzy i poszerzania horyzontów; przez rozwój empatii, zdolności do postawienia się w pozycji innych ludzi; po rozrywkę, rozładowanie stresu i wspomaganie zdrowego snu.
Korzyści płynące czytania skupiają się w kilku grupach:
Korzyści intelektualne
Powiększają ogólny zasób wiedzy i poszerzają światopogląd
Najbardziej oczywista pozycja na liście. Nie bez powodu o kimś z rozległą wiedzą i zdolnością do patrzenia na sprawy w szerokim kontekście mówimy “oczytany”. Rozumienie spraw od wielu stron to coś, czego nie można nadrobić sięgając w potrzebie po szybkie googlowanie. To wymaga kojarzenia ze sobą faktów, co jest możliwe dopiero kiedy te fakty siedzą w naszej głowie. Nie obędzie się tu bez szerokiej wiedzy, a ta płynie z oczytania.
Inspirują
Książki z gatunku fantastyki potrafią na naszych oczach łamać schematy tego, jak wyobrażamy sobie świat, miejsca, istoty żywe czy zjawiska fizyki. Prowokują do wyobrażania sobie tego, co rozciąga granice możliwości naszej wyobraźni.
Bohaterowie książek, i fikcyjni i autentyczni stają naprzeciw problemów i szukają rozwiązań a my – instynktownie robimy to razem z nimi. Inspiracja potrafi więc przyjść do nas nawet wtedy, kiedy problemy bohaterów są zupełnie różne od naszych.
Książki dostarczą więc zarówno inspiracji kreatywnej, jeśli jesteś Twórcą, artystą lub pracujesz wśród innowacji, jak i inspiracji praktycznej, do wykorzystania wobec wyzwań codziennego życia.
Otwierają umysł i podnoszą IQ
Wiele osób instynktownie odrzuca to, co ich zaskakuje. Zwłaszcza kiedy nie pasuje do ich obrazu świata i poglądów. Czytanie książek nieustanne dostarcza nam myśli nowych i interesujących, niejako przyzwyczaja nad do chłonięcia tego, co zaskakujące. Pozwalają nam tworzyć wiele modeli fikcyjnych rzeczywistości w naszych głowach, spekulować i oceniać to, o czym czytamy w ramach praw i założeń światów nam przedstawionych.
Tym samym czynią nas one bardziej otwartymi na nowe myśli, idee, koncepcje i argumenty także w prawdziwym życiu i pozwalając wyjść poza własny punkt widzenia – sprawiają, że możemy sięgać dalej; a nasz umysł staje się ogólnie sprawniejszy.
Rozwijają wrażliwość i empatię
Śledząc bohaterów książek fabularnych, ich losy, decyzje i dylematy utożsamiamy się z nimi i przeżywamy je u ich boku. To sprawia, że psychologicznie łatwiej jest nam potem “wejść w czyjeś buty” – postawić się w czyjejś sytuacji, lepiej współczuć, lepiej zrozumieć innych i ich potrzeby w prawdziwym życiu (empatia “gorąca” – emocjonalna).
Uczą przyjmowania innych punktów widzenia
…co ma również wymiar funkcjonalny – łatwiej wejść w buty innych też w celach pragmatycznych, by przewidzieć czyjeś postępowanie, dostrzec czyjąś motywację w czasie negocjacji czy konfliktów (empatia “zimna” intelektualna).
Zwiększają zdolności analityczne
Kiedy czytasz kryminały, książki z tajemnicami, intrygami, zagadkami i spiskami; starasz się razem z bohaterami rozwikłać tajemnicę, próbujesz odgadnąć przebieg wydarzeń, masz swoje typy, kto zabił, kto zdradzi, kto okaże się sojusznikiem i tak dalej. Ale żeby je mieć, potrzebujesz analizować wszystko to, co na ten moment dała Ci książka i kiedy autor daje Ci kolejny strzęp informacji – ty aktualizujesz swoje spekulacje.
W ten sposób czytając – rozwijasz swoje zdolności analityczne. Zdolności, których przydatność w prawdziwym życiu trudno przecenić, a ilość ich zastosowań jest niezliczona.
Rozwijają wyobraźnię
Ponieważ proces czytania, jak już wspominaliśmy jest procesem twórczym – tekst w książce jest tylko fundamentem, na którym stawiamy konstrukcje tworzone w naszej wyobraźni. Wytworzone przez nią twarze, osobowości, budowle, miejsca; które dopełniają to, co czytamy i budują pełny obraz przedstawionego świata i jego mieszkańców… trudno o lepszy jej trening.
A rozwinięta wyobraźnia wpływa na całe nasze życie, będąc nie tylko kluczowym narzędziem artystów, naukowców, innowatorów i wynalazców; ale też narzędziem ułatwiającym zrozumienie ludzi i świata bezpośrednio wokół nas, włącznie z naszymi bliskimi i ukochanymi.
Poprawiają skupienie i koncentrację
Wielu z nas ma problem z łatwym rozpraszaniem się. Hałas z ulicy, rozmowy obok, nawet zbyt głośne kroki mogą oderwać nas od zatopienia w pracy i przerwać drogocenny flow – stan, w którym zatopieni w zadaniu osiągamy wielokrotnie większą wydajność niż poza nim.
Czy próbowałeś kiedyś zwrócić uwagę osoby, zatopionej w ciekawej lekturze?
No właśnie. Czytanie to także trening skupienia, odcinania się od chaosu otoczenia, by zatopić się w jednej, angażującej czynności.
Dodatkowo, kiedy akcja książki zawiera momenty, w których od skupienia i koncentracji bohaterów zależy ich zdrowie i życie, a nawet losy świata – my skupiamy się razem z nimi.
Wzmacniają poczucie sprawiedliwości i etyki
Popularne powieści obfitują w dramatyczne wybory pełne konsekwencji, a linia między dobrem i złem potrafi być nieostra. Bohaterowie rozważają opcje i podejmują złożone etycznie decyzje, a my razem z nimi zastanawiamy się, co jest słuszne, a co nie, i podejmujemy własne – wchodząc w ich buty.
W ten sposób wzrasta też nasza sprawność o odróżnianiu dobra od zła, w stawianiu granic między tym co właściwe, a co niewłaściwe. W tworzeniu własnych standardów. Bezcennych, kiedy sytuacja nie jest czarno-biała, ale jak to w życiu bywa – niejednoznaczna, mglista, w odcieniach szarości.
I ta właśnie umiejętność przenosi się w prawdziwe życie.
Ostrość oceny i osądów
Tak samo jak zdolność do celnych ocen i osądów na podstawie dostępnych informacji. Ta dokonuje się kiedy poznajemy bohaterów powieści, niekoniecznie wiedząc jeszcze jaką rolę mają do odegrania, czym się kierują i co ich motywuje; a z każdą kolejną porcją wiedzy próbujemy ocenić i odgadnąć jak dalej postąpią.
Pozytywne wartości
Czyimiś wartościami dużo łatwiej jest się zachwycić kiedy widzimy, jak inni według nich żyją i w ich imię dokonują poświęceń, niż kiedy po prostu ktoś nam o nich mówi i je chwali. Dlatego tam mocno działają na nas historie osób, które żyły zgodnie ze swoimi wartościami i ponosili cenę takiego życia.
Chcesz, by pozytywne wartości stały Ci się bliższe? Czytaj o ludziach, którzy je wyznają.
Kształtują osobowość
To, co czytanie książek pozwala nam ulepszyć – sposób, w który oceniamy rzeczywistość, siebie i innych; nasza empatia, nasze wartości, poczucie sprawiedliwości i etyki i bardziej otwarty umysł wpływają na nasze życie tak mocno, że potrafią wspomóc nasze zmienianie się na lepsze. Po prostu tajemy się lepszymi osobami.
Zwiększają zasób słownictwa
Książki to opisy, i przekazywanie wiedzy za pomocą słowa pisanego. Tysiące spraw przekazywane na setki tysięcy różnych sposobów sprawiają, że sami poznajemy nowe słowa przydatne przy opisywaniu czegokolwiek, co chcielibyśmy przekazać.
Poprawiają umiejętność pisania
… A to z kolei sprawia, że uczymy się lepiej pisać, pełniej przekazywać to co chcemy także za pomocą słowa pisanego.
… i utrwalanie zasad ortografii, gramatyki i interpunkcji
… a także uczy, jak pisać poprawie i bezbłędnie, nawet się nad tym nie zastanawiając. Po prostu widzimy dobrze napisane słowa tyle razy, że bez zastanowienia powtarzamy ich prawdziwe formy, a wytrenowania intuicja podpowiada nam, jak powinny być napisane słowa spotykane rzadziej.
Poprawiają pamięć długotrwałą
Dobra, wielowątkowa i mająca wielu bohaterów powieść, potrafi “pokazać” nam mnogość miejsc, bohaterów, relacji, niuansów, zjawisk społecznych i kulturowych. Ich zrozumienie potrafi być kluczem do czerpania z książki maksimum przyjemności, ale jednocześnie potrafi być wyzwaniem dla naszej pamięci. Wyzwaniem, a więc także skutecznym treningiem pamięci i zapamiętywania.
Poprawiają PAMIĘĆ OPERACYJNĄ mózgu
By rozgryźć zagadkę zbrodni z kryminału, spróbować przewidzieć spisek grożący bohaterom, odgadnąć kto jest sabotażystą lub zdrajcą potrzeba na raz przechować z pamięci wiele elementów takiej układanki: informacji, postaci i wydarzeń.
Mówiliśmy już o pamięci długotrwałej, ale należy również wspomnieć, że takie czynności są doskonałym treningiem naszej pamięci krótkotrwałej, nazywanej pamięcią operacyjną.
To, czego większość z nas nie wie, to fakt, że rozwój ośrodka pamięci operacyjnej w mózgu zwiększa też naszą siłę woli, a razem z nią naszą zdolność samokontroli. Zdolność do panowania nad sobą i swoimi impulsami; do robienia tego, co chcemy robić, a nie tego co nas kusi. Osoba o zwiększonej sile woli:
- Jest odporniejsza na nałogi i uzależnienia
- Trudniejsza do wyprowadzenia z równowagi i zdenerwowania
- Może łatwiej trwać w diecie, ćwiczeniach fizycznych, regularnym zażywaniu leków i wykonywaniu zaleceń lekarzy
- Częściej osiąga swoje długoterminowe cele
- Lepiej radzi sobie z fobiami i lękami
- Rzadziej ma problemy z utrzymaniem właściwej wagi
- Jest odporniejsza względem przeciwności losu
- Utrzymuje wyższą jakość relacji z bliskimi i przyjaciółmi
- Jest ogólnie zdrowsza i żyje dłużej
Oznacza to, że nawet gdyby żadne inne korzyści z czytania książek nie istniały – wciąż warto by było je czytać, jedynie przez wzgląd na trening pamięci operacyjnej, jaki dokonuje się przy okazji.
Ale korzyści intelektualne, i te bezpośrednie i te pośrednie, to tylko czubek góry lodowej tego, co daje nam czytanie.
Korzyści emocjonalne z czytania książek
Rozrywka!
Chyba najbardziej oczywista z korzyści. Mimo że sieć i telewizja obfituje dziś w przeróżne źródła rozrywki – to wciąż ustępują książkom pod względem bogactwa rzeczy możliwych do opisania, a dużo trudniejszych do pokazania w postaci ruchomego, filmowego obrazu.
Kiedy na srebrnym ekranie da się pokazać niesamowite sceny akcji, bitew i epickich w skali wydarzeń, to wciąż książki jako jedyne medium potrafią tak bogato pokazać przemyślenia i emocje bohaterów, ich percepcję, oświecenia i lęki.
Lista niesamowitych opowieści książkowych, które nie nadają się do ekranizacji – wciąż rośnie. Warto z tego czerpać.
Przeżycia, doświadczenia i emocje
Jeśli nie szukasz zwyczajnej rozrywki, ale silnych, nowych intelektualnych i emocjonalnych doświadczeń, to książki ujawniają jeszcze jedną przewagę nad pozostałymi mediami. Czytając, masz możliwość się zatrzymać i głębiej przetrawić to, co przeczytałeś. Przeżyć to w pełni i w pełni doświadczyć emocji, jakie niesie moment w powieści. Nie musisz szukać pilota, zatrzymywać filmu i tak dalej – tempo czytania jest Twoje. To, co czytasz, możesz konsumować tak szybko, lub tak wolno jak chcesz i potrafisz.
Nie będziesz sam w trudnych chwilach
“Dlaczego słuchamy smutnej muzyki, oglądamy smutne filmy i czytamy smutne książki?” – to pytanie naukowcy zadawali sobie od bardzo dawna.
Dziś jednak wiemy, że opowieść o smutnych czy tragicznych przejściach innych ludzi, pozwala nam poczuć, że nie jesteśmy sami.
Odnajdujemy ukojenie w tym, że inni ludzie, tak jak my mogą przechodzić ciężkie chwile, być doświadczani przez los, przeżywać żal i gniew na niesprawiedliwość i bezsilność.
Dzielenie z nimi losów, nawet kiedy dokonuje się przy czytaniu książki, oglądaniu filmu czy słuchaniu słów piosenki – po prostu daje nam ulgę w tym, co przechodzimy my sami.
Korzyści zdrowotne
Łagodzi stres
Badanie z 2008 roku miało sprawdzić, w jakim stopniu różne aktywności i rozrywki pozwalają obniżyć poziom stresu.
Okazało się, że kiedy granie w gry komputerowe zredukowało poziom stresu o 21%, spacer o 42% a wypicie filiżanki herbaty o 54%, najmocniej poziom stresu obniżyło właśnie czytanie książek – aż o 68%!
Zatem po stresującym dniu czy wydarzeniach – po prostu sięgnij po książkę!
Tym bardziej że jak pokazują inne badania – długotrwale podwyższony poziom stresu szkodzi nam na bardzo wiele sposobów[15][16][17] i to, jak sobie z nim radzimy, ma ogromne znaczenie.
Spowalnia niekorzystne zmiany w mózgu
Stymulacja mózgu na tak wielu poziomach w czasie czytania, ma swoje szerokie, pozytywne efekty uboczne. Badania pokazały dobroczynny wpływ czytania na spowalnianie i zapobieganie efektom Starczej Demencji[18] i choroby Alzheimera.
Przedłuża życie
Na tym jednak pozytywne efekty uboczne się nie kończą. Badanie z 2016 roku pokazało, że osoby, które regularnie czytają, żyją średnio dwa lata dłużej od osób stroniących od czytania.
Korzyści społeczne
Budujesz lepsze relacje z innymi
Mówiliśmy już o wzroście empatii, poczucia sprawiedliwości i etyki, oraz o zwiększonej łatwości wejścia w czyjś punkt widzenia.
Te same zdolności nie podnoszą jedynie jakości Twojego życia, ale pomagają Ci budować zdrowe, dobre relacje z ludźmi wokół Ciebie, oraz dają korzyści całemu społeczeństwu.
Rozrywka rodzinna
Czytając dzieciom, nie tylko pogłębiamy naszą więź z nimi, ale znacząco przyspieszamy zarówno rozwój ich zasobu słownictwa, i ułatwiamy im późniejszą naukę czytania.
Rozrywka społeczna
Wśród naszych znajomych, przyjaciół czy szkolnych rówieśników – rozmowy o ulubionych bohaterach książek mogą być doskonałym pretekstem do przełamywania lodów i do prowadzenia emocjonujących, pozytywnych rozmów; które często owocują wzrostem wzajemnej sympatii. Warto sprawdzić, czy przypadkiem nie czytasz z kimś znajomym tej samej, książkowej serii.
A ponieważ każdy z nas za pomocą wyobraźni buduje dużą część opowieści, świata i bohaterów – porównywanie dzieła swojej wyobraźni z dziełami wyobraźni innych pozwoli Ci zobaczyć zawartość Twojej ulubionej powieści od innej, ekscytującej strony.
Korzyści dodatkowe
Nauka języków obcych
Mimo że pierwszy kontakt z literaturą w obcym języku, i porównanie jego złożoności z tym, co znamy z językowych podręczników, bywa szokiem; to właśnie czytanie w językach obcych niesamowicie przyspiesza nabywanie językowej biegłości.
Warto zacząć to robić jeśli umiejętności językowe potrzebne Ci są na poważnie. I warto zacząć wcześniej, niż później.
Korzystne wizerunkowo
Książki kojarzą nam się z wiedzą, mądrością, uczciwością, ambicją i inteligencją. Kojarzą nam się tak pozytywnie, że politycy byli przyłapywani na nagrywaniu siebie na fałszywych biblioteczek ze studiów filmowych czy fototapet udających biblioteczki. I co ciekawe, większość z nas jest doskonale świadoma tego faktu.
Wniosek?
Czytaj, i mów o tym otwarcie, a ze swojej biblioteczki czerp dumę. Nawet jeśli jest jeszcze skromna i dopiero ma urosnąć.
Czytanie książek pomaga lepiej spać i łatwiej zasnąć
Dzięki rekordowo dużej skuteczności w zdejmowaniu z nas stresu czytanie pozwala odprężyć się i zasnąć zostawiając za sobą zmartwienia minionego dnia. Także rozluźnienie ciała towarzyszące często czytaniu wspomaga ten proces.
Ważne! Upewnij się, że Twoje czytanie przed snem jest czytaniem z książki lub czytnika ebooków (nie z komputera, telefonu ani tabletu!), a światło, jakie pozwala Ci na czytanie, jest światłem o ciepłej barwie.
W przeciwnym wypadku negatywny wpływ niebieskiej składowej światła białego może zakłócić Twój sen i przekreślić korzyści z czytania!
Książki są tanie!
Jakby powyższych korzyści było mało, czytanie jest tanie. Jeśli nie masz parcia na najnowsze tytuły, bez problemu dorwiesz za bezcen stare, tanie wydania klasyków swoich ulubionych gatunków na serwisach aukcyjnych i stronach, na których oddaje się niepotrzebne książki. Nic tylko zacząć szukać!
Przyjemnego czytania